जेनजीको आकाश :आशाको बन्धनयुक्त सकस

 जेनजीको  आकाश: आशाको बन्धनयुक्त सकस

तस्बिर: समाजले निर्देशित अश्व( घोडा) 

स्रोत: गुगल )

बाल्यकालदेखि नै जेनजीको अस्तित्व एउटा सामाजिक घोषणापत्र जस्तै थियो। उसको नाम, थर, जन्मस्थान, वंशानुगत पेशा—यी सबै उसलाई थोपरिएका परिचयका पाटाहरू थिए। सानैदेखि उसको कानमा एउटै स्वर गुञ्जिरहन्थ्यो: "जेनजी, हाम्रो घरको इज्जत तैंले नै बचाउनु छ। धेरै पढेर ठूलो मान्छे बन्नु छ।" यो एउटा आशा थियो, एउटा बोझ थियो, जेनजीको नाजुक काँधहरूमा राखिएको।

किशोरावस्थामा उसले पहिलो पटक आत्मज्ञानको सुगन्ध पाएको थियो। उसले एउटा सहपाठीप्रति आकर्षित महसुस गर्यो। त्यो भावना कोमल, निष्सङ्कोच थियो तर समाजरूपी सारथीको लगाम चुस्त भयो। "हाम्रो जातको छोरा उसको जातकी केटीसँग हुँदैन," उसको आफ्नै परिवारले नै भन्यो। प्रेमको त्यो कोपिला अझै फुट्नु अगावै मुस्कुराउँदा मसिन्याइयो। यो उसको जीवनको पहिलो ठूलो विफलता थियो, जसले उसलाई आत्म-अन्वेषणतर्फ मोड्यो।

युवावस्थामा, उसले आफूलाई पढाइमा डुबाउने प्रयास गर्यो। उसको सपना सिविल सेवामा जानेको थियो। दिनरात एक गरेर उसले अध्ययन गर्यो। लोकसेवा आयोगको तयारी उसको जीवनको सबैभन्दा कठिन अध्याय बन्यो। पहिलो प्रयासमा उसको नाम उतीर्ण सूचीमा आएन। हतास भएको मनलाई सम्झाएर उसले दोस्रो पटक कोसिस गर्यो। फेरि विफलता। उसको आत्मविश्वास झरना जस्तै चुर्लुम्म बग्यो। समाजको नजरमा ऊ एउटा "असफल" युवा बन्न पुग्यो। अन्ततः, एक सामान्य निजी कम्पनीमा एउटा साधारण पदको लागि उसले आवेदन दियो र चयन भयो। तर त्यो पद उसको योग्यताभन्दा धेरै तल थियो। सारथीले आफ्नो घोडालाई एउटा सानो गन्तव्यतर्फ दौडाइरहेको थियो।

विवाहको उमेर पुग्यो। परिवारले दबाब थप्यो। "अब बिहे गर्नु पर्छ, घर बसाल्नु पर्छ।" उसले आफूभित्रको आवाजलाई दबाएर एउटी स्त्रीसंग विवाह गर्यो। समाजले त्यो लागि ताली बजायो। विवाहपछि सन्तानको चाहना स्वाभाविक थियो। पहिलो सन्तान एउटी छोरी जन्मिइन। सबैले खुशी मनाए। दोस्रो पटक पनि छोरी जन्मिइन। त्यतिबेला समाजको स्वरमा सूक्ष्म असंतुष्टि झल्कियो। "छोरा पनि हुनुपर्छ नि, वंश चल्नु पर्छ," भन्ने आशाको भारी उसको मनमाथि थपियो। तेस्रो पटकमा, छोरा जन्मियो। समाजले खुशी मनायो, मिठाई बाँडियो। तर जेनजीको मन भने थाकेको थियो। उसले आफूलाई एउटा प्रजनन यन्त्र जस्तै महसुस गर्यो, जसको एकमात्र उद्देश्य समाजले चाहेको "उत्तमाधार" उत्पादन गर्नु रह्यो।

यी सबै घटनाहरूले उसमा एउटा गहिरो विद्रोहको भावना जगाए। उसले बुझ्यो कि उसको जीवन आशा र प्रत्याशाको अनन्त चक्रमा फँसिएको छ। एउटा आशा पूरा भएपछि अर्को आउँछ। उसको सबै "सफलताहरू" वास्तवमा समाजले राखेका आशाहरूको "उब्जनी" मात्र थिए। ऊ एउटा प्रसाधक थियो, जसको काम पराइ आशाहरूको हेरचाह गर्नु थियो।

उसले आफ्नो विद्रोहलाई आवाज दिन खोज्यो। उसले सामाजिक अपेक्षाहरूलाई अस्वीकार गर्ने कोसिस गर्यो। उसले आफ्नो छोरालाई गुलाबी कपडा लगाउन थाल्यो, छोरीहरूलाई इन्जिनियर बन्न प्रोत्साहन दियो। उसले आफ्नो नोकरी छाडेर आफ्नो सानो व्यवसाय सुरु गर्यो। तर सारथीको नियन्त्रण कमजोर भएन। परिवारले उसलाई "जिम्मेवारी नबुझ्ने" भनेर भर्त्सना गर्यो। समाजले उसलाई "अस्थिर" को रूपमा हेर्न थाल्यो।

जेनजीले आंशिक उन्मुक्ति पायो। उसले आफ्नो मनको केही आवाज मान्न सक्यो। तर पूर्णता छुटकारा पाउन उसले सकेन। उसको विद्रोहलाई समाजले "उमेरको सनक" भनेर खारेज गर्यो। उसको आत्मज्ञानले उसलाई स्वतन्त्र त बनायो, तर एकान्त पनि दियो।

अन्तत; उसले बुझ्यो कि समाज रूपी सारथी सधैं कटिबद्ध रहन्छ। यो कहिल्यै जित्न नसकिने युद्ध हो। तर आत्मज्ञानको यो यात्राले उसलाई एउटा नयाँ दृष्टिकोण दियो। उसले आफ्नो छोरालाई सिखायो कि उसको जीवन उसको आफ्नो हो, समाजको हैन। उसले आफ्नो छोरीहरूलाई आफ्नो सपना पुरा गर्न प्रोत्साहन दियो।

जेनजीको कथा यहीं समाप्त हुँदैन। उसले पूर्ण मुक्ति पाएन, तर उसले आफ्नो पिँजराको दरवाजा खोल्ने साहस गर्यो। उसको यात्रा जारी छ। उसले आफ्नो आकाश आफैं बनाउने निर्णय गर्यो, सारथीको निर्देशनमा दौडिने होइन।

 के तपाईं आफ्नो आकाश आफैं बनाउन तयार हुनुहुन्छ ?